Van Melkertbaan naar bedrijfspoedel van Rutte

Mensen worden vaak vergeleken met dieren. Daar is niets mis mee. Zolang je dat met een kwinkslag en humor doet. Ik dikwijls met een grote gezellige bruine beer. Dat heeft wellicht met mijn gewichtig formaat te maken.

Gedrag vergelijken met de dierenwereld is een manier om zaken te duiden die moeilijk in taal te vervatten zijn. De metafoor is beeldend en goed gekozen uitermate grappig. Ik speel de laatste tijd met mijn pubers een dierenspel. We kijken dan naar het debat in de tweede kamer. De kunst is dan om het gedrag van politici te vertalen naar dierentaal. Men krijgt een punt als er een vergelijking is tussen gedrag en dierengedrag. Haantjesgedrag staat steevast op nummer 1. Struisvogelgedrag op nummer 2 en ‘het is weer een kippenhok’ nummer 3. Afgelopen maand was dat natuurlijk de bedrijfspoedel van Mark Rutte.

Animal Farm
Dierentaal geeft een verrijking van de woordenschat. Het vat soms gevat een bepaald gevoel samen, vaak beter dan reguliere taal. Marten Toonder was daar meester in. Spelen met taal en karakter. Heer Bommel als filosoof en Tom Poes als slim ventje. De dieren passen precies bij de karakters die hij in de verhalen koos. De pandaberen in het verhaal ‘De andere wereld’ zijn een tsunami immigranten en zijn butler Joost is een trouwe Golden Retriever. De samenstellingen van hem zijn fenomenaal. Zoals grutsprits, boldoenerij of elementaal.

Gedoogbaviaan
De politiek gaat steeds meer metaforen gebruiken. Wat nu opvalt is dat er, anders dan vroeger, reguliere woorden worden gekoppeld aan dieren in plaats van mensen. Zo waren jaren geleden Melkertbaan of Tineke Tolpoort erg populair. Nu zijn dus de dieren aan de beurt. Diergedrag wordt gekoppeld aan politieke issues en aan politici. Bedrijfspoedel is wellicht de eerste in een nieuwe soort.
De vraag is of dat taalverrijking of taalverarming is. Ik denk verrijking. Het toont de mogelijkheden van onze taal en taalvernieuwing. Ik ben me bewust van de kracht van dit soort woorden. Het is beeldtaal, maar het is ook de spiegel van de maatschappij. De lachspiegel van de realiteit. En daarmee heel sterk. Het is goedmoedige ironie of regelrecht sarcasme. Meewarig en potsierlijk. Het past in de traditie van Marten Toonder die meester was in woordsamenstellingen. Ook als door Geert Wilders de samenstelling bedrijfspoedel wordt gebruikt. Hoe onprettig ook voor het niveau van het debat en het lijdend voorwerp.

Nabrander: ik merk dat de samenstelling ‘dreigpoedel’ op twitter nu Geert Wilders nieuwe verkiezingen wilt veel gebezigd wordt. Misschien werkt het wel als een boomerang.

Zegt de kip tegen het varken: ‘Ham and Eggs’, een wereldproduct! Wat zeg je er van. Een fusie tussen jou en mij? Overal, in alle restaurants, Ham and Eggs!’ Je ziet het varken denken. ‘Wacht eens even? Jij blijft eieren leggen en ik ga eraan”. Zegt de kip: ‘Dat is toch altijd zo met fusies’.