De oorsprong van kolderen / kantelen

En dan duik ik in de geschiedenis van mijn achternaam. En loop een beetje de stamboom na. Die gaat tenslotte eeuwen terug. Naar de tijd van de vergulden eeuw. Ben tenslotte een een soort van stamhouder, en onze zoon als ik onder de aarde lig.

De Kolders in detail
We waren timmerlui, meubelmakers, schrijnwerkers, wenteltrapmakers, meesters en gezellen. Een van mijn ‘ooms’, was tot deze eeuw nog timmerman. En gek genoeg pakte ik naast een carrière in corporate communications en design het stokje over en ging ik timmeren. Wel op een ander niveau, aan de Minimono, de prijswinnende ‘dutch design green city kiosk’. Gemaakt van composiet, bamboe, aluminium en glas. 

Het allereerste kind dat Kolder in zijn achternaam heeft staan (doopregister Oude Kerk) rond de 16de eeuw, heeft dezelfde naam als onze zoon Machiel Kolder. En wist je dat Kolder toentertijd eigenlijk een heel andere connotatie had. Namelijk van KOLDEREN. Dat betekent DRAAIEN. Denk maar aan de koldersteen in de molen. Die draaide over de molensteen. De kolderstenen zijn wentelende stenen, die in de oliemolens het zaad pletten of kneuzen. Andere woorden met een relatie tot kolder zijn de malieënkolder, de koltrui, de kolk en het mooiste element: de kolderstok of kantelstok. De roerstok in een groot VOC-schip. De roerganger als het ware. Door te kolderen of te kantelen veranderde je van koers. 

Misschien is de wenteltrap in de nieuwe kerk wel door een Kolder gemaakt. Dat verklaart de naam. Je werd vaak genoemd naar je beroep. Visser, Bakker, Schilder, e.d.. Voor ons dus iets met kolderen.

De betekenis van kolder veranderde aan het einde van de 19de eeuw toen de ‘gekke paardenziekte’ ontstond. Het gehoororgaan van het paard werd aangetast, maar vooral het evenwichtsorgaan. Hierdoor ging het zieke paard rondjes draaien in de wei. Kolderen dus. De boeren hadden het over de ‘Het paard heeft de kolder in zijn kop’. De draai in zijn kop als het ware. Nu schijnen in overdrachtelijke zin sommige mensen dat ook te hebben. Vooral omdenkers, frisdenkers en kanteldenkers, volgens de overlevering dan.