Terschelling. Zes jaar geleden.

De Zwarteweg op Terschelling, een lugubere naam voor een van de mooiste plekken van de Nederland. Het uitzicht langs de westrand van het waddeneiland is een meanderend gebied met een adembenemend uitzicht. Ik vraag me af wat het verhaal achter deze plek is. Zouden hier oude zeemansgraven liggen? Of werden hier doodskisten getimmerd van het wrakhout dat na een stormvloed aanspoelde? In het dorp weten ze het vast wel.

Het is koeler vandaag op het Eiland. Geen strandtocht deze keer. We hebben vanochtend een afspraak met de conservator van ‘Het Behouden Huis’ in West. Een klein museum met veel voorwerpen van Terschelling en spullen van schepen die zijn vergaan. De wadden kunnen flink spoken in de winter.

Vandaag tonen we aan het plaatselijk museum een zeldzame stenen Terschellinger stoeppaal. Het is een deel van een Gotische paal, met gebeeldhouwde versieringen. De enige andere Gotische stoeppaal die bekend is staat in een vitrine in het Fries Scheepvaartmuseum in Sneek. Ik heb hiervan afbeeldingen gezien op internet. Onze paal kan zijn tweelingbroer zijn. Onze stoeppaal weegt bijna honderd kilo en we sjouwen er ons nu een breuk aan. Het voorwerp is een zitpaal uit de middeleeuwen. Elk statig huis op Terschelling heeft in oorsprong twee van die stoeppalen met een plank ertussen. De meesten zijn verdwenen of gestolen. Op de voorzijde staat meestal het familiewapen. Op deze staat in het schild een wenteltrap en een hamer en zaag.

Op West kwamen mooie statige stoeppalen veelvuldiger voor dan aan de oostelijke kant van het eiland. Bij het Westelijke havenstadje woonden de handelaren en notabelen. De vissers vonden hun plek buiten het stadje in Oosterend. Vlakbij het Amelander Gat. Mijn broer vond deze steen vijftien jaar geleden bij een opgraving in Amsterdam Zuid. Mijn jongere broer Antonius Kolder is een leuke man. Hij is een vriendelijke ‘einzelgänger’, een soort van kluizenaar. Hij noemt zichzelf gewichtig. Hij is er trots op dat hij 150 kilo weegt. Een familiekwaal. Zijn huis staat nokvol met de meest kleurrijke boeken over de geschiedenis van Nederland. Vaak hele oude boeken. De meesten beschrijven de historie van Amsterdam. Ik heb zijn boeken nooit geteld. Maar het zijn er zeker enkele duizenden. Als we op visite zijn kunnen we uren bij hem in zijn boeken snuffelen. Hij verzamelt ook allerhande oude voorwerpen. Niet alleen witte porseleinen pijpenkopjes of lakenloodjes. Nee, bij hem thuis liggen ook heel merkwaardige en schatten. Twee jaar geleden vond Antonius op IJburg een zeventiende-eeuwse ring. Een uniek exemplaar. Kunstig bewerkt met mooie edelstenen. Hij kwam er zelfs mee in het nieuws. De Britse variant van Kunst en Kitsch – de Antique Roadshow – kwam bij hem langs om de beroemde vondst te filmen. Na de uitzending op de Engelse zender stond de stadsarcheoloog van Amsterdam op zijn stoep. Het sieraad was eigendom van de stad vond hij. Of Antonius die maar wilde afgeven. Maar de gemeenteambtenaar kreeg nul op rekest. De tere gouden ring kreeg hij niet mee. Net als al die andere kleine schatten in zijn huis, uiteraard meer kitsch dan kunst, maar toch, een verhaal waard.

Zo stond er al jaren die Terschellinger stoeppaal in de tuin van mijn broertje. Naast een jonge appelboom. Half in de grond. Toen hij de steen vond zat er een bijna vergane landkaart bij met een vage tekst. Zodoende wist hij waar de steen vandaan kwam. Van West-Terschelling. En nu is hij weer terug op zijn geboortegrond. We hebben hem geschonken de beroemdste bewoner van dit eiland. De stoeppaal van weleer.