Kantelen is veranderen van inzicht of paradigma, en in mijn visie altijd naar een volgend niveau. Van A naar Beter als het ware. Dat vergt voor de overheid vooral loslaten en burgers aanmoedigen om collectief maatschappelijk relevante zaken op te pakken. En dat gaat verder dan je eigen groenstrookje aanplanten. En burgers willen dat ook.
De participatiemaatschappij
Overigens zie ik dat de belangen in Nederland nog verre van collectief zijn. Maar wat me wel opvalt is dat de toplaag, de Nederlandse regering, hetzelfde credo heeft gekozen. Te zien aan: vraag eerst je buren maar om hulp voor je bij de WMO aanklopt. Ze noemen het ‘De participatiemaatschappij’. ‘De participatiemaatschappij’ is een afstandelijke manier van formuleren. Dat voelt nog steeds zenderdominant. De ‘lijfeigenen’ mogen meedoen. Het zou ‘Co-creatie-maatschappij’ moeten heten. In balans.
Burgerinitiatieven
En de burgerinitiatieven dan? Ja, die gaan gelukkig steeds vaker in co-creatie. De overheid faciliteert dan met advies, geld of kennis/vergunningen. Dat brengt me naar het volgende; mòeten alle burgers dat dan? Niet iedere burger is daar even wel toe in staat. En wanneer anderen dat overnemen, ontstaat dan niet weer iets wat lijkt op wat we nu hebben; overheid als bovenbaas van haar bevolking in het klein. Ik denk het niet.
Menstypen
Er zijn – even voor het gemak – vier menstypen. De dominanten, de volgers, de onderzoekers en de controllers. Dat is onderzocht. Verder heb je de verantwoordelijken, de supporters, de opportunisten en de afwezigen. Laten die groepen elkaar al jaren mooi in evenwicht houden. Dat stemt tot hoop. Want in ieder team heb je andere rollen nodig.
Kantelen naar beter
Kantelen van A naar Beter is in mijn ogen gebaseerd op het sociocratisch model: een methode voor besluitvorming, leiden en organiseren vanuit gelijkwaardigheid. Je leert als groep samen de juiste beslissingen te nemen. Dat ondersteunt de overgang van een hiërarchisch georganiseerde organisatie naar een gezamenlijk geleid initiatief.
Systemen kantelen naar mensdenken
Verder zijn inspirerende vergezichten altijd mooi. Maar de echte kanteling is van systeemdenken naar mensdenken. Klein is het nieuwe groot. Zelforganisatie op wijkniveau. Vinden en nudgen van local heroes. Daar zit de overheid vaak in een spagaat. They don’t walk the talk, wat betreft hun ambitie over de transitie naar loslaten en burgers het heft in handen geven. Tussen ambiëren en loslaten zit dus een wereld van verschil. In mijn visie en beleving is kantelen iets inspirerends. Iets dat vanzelf ontstaat. Omdat van A naar Beter juist door iedereen gevoeld wordt. Tenslotte is het de overheid daar toch om te doen.
Kanteldenker 