Populisten. Ach, de wereld zit er vol mee. Zonder verlokkers en toverfluit geen volgers. Zonder kudde geen herder. Het wordt pas een probleem als volgers zich laten gijzelen door deze dominante leiders en de inhoud niet meer van belang is.
Om het niet te ingewikkeld te maken, er zijn twee soorten volkslokkers: de dominante of betrokken ‘leiders’. En er zijn twee soorten ‘volgers’: zij die gegijzeld worden (door die dominante) en zij die mede de filosofie van de volksgoeroe bepalen. Laten ik het over de eerste variant hebben. Dit soort houdt van macht, van verdeel en heers, van meedoen of eruit, van verleiding en dwang en heel veel van vriendjespolitiek. Op zijn voetballiaans: Elkaar de bal toespelen. We kennen die ‘leiders’ wel. Ook in Nederland zijn ze aanwezig, de volksfilosofen met een dominante stijl. Thierry Baudet en Willem Engel zijn hier voorbeelden van. Echter omdat je in ons land je hoofd niet lang boven het maaiveld kan steken, opereren ze vaker er net onder. Maar ze zijn er wel en ze houden een hele grote groep in de houdgreep.
Dat engelig gedrag vind je overal waar machtexploitatie en verdeel en heers van eminent belang is om je positie te handhaven. Je vindt dat in de politiek, bij banken, bij kartels en lobbyclubs. Jullie kennen wellicht het Stockholm Syndroom, waar gegijzelden sympathie gaan tonen voor hun gijzelnemer. Nou dat dus! Je ziet dat bij Engel en Baudet. En nu ook bij de vele demonstraties die een driekoppig monster lijken. Van eerbare burgers, wappies tot aan coronahooligans. Waarschijnlijk kennen jullie er veel meer.
Ook Donald Trump is uiteraard onder valse leiders te scharen. Dit soort leiders halen ook veel geld op. Zie Trump, die in zijn laatste doodsstrijd voor zijn campagne in Ge0rgia twee miljoen dollar ophaalde. Als je flink betaald voor een visie, dan ben je gegijzeld. Jullie kennen wellicht de cognitieve dissonantietheorie: Met als leidende perceptie, ik heb hiervoor betaald, dus het moet wel goed zijn, ondanks dat je er uiteindelijk niets van begreep.
Zoals een Gerken in 1994 opmerkte:
‘De boodschap is niet langer het belangrijkste, maar de kwaliteit van de enscenering.’
Voor de goede orde. Ik wil absoluut niet de goede ideeën achter de innovaties en veranderdoelen veel leiders of goeroes op de schop nemen. Ik doe er zelf fijn aan mee. Omdat we naar een nieuw Nederland moeten. Omdat we in Nederland we echt toe zijn aan veranderingen. Veranderingen rondom armoede, klimaat, duurzaamheid, onderwijs en dies meer.
Maar pas op voor de ‘modieuze volksfilosoof’. Kun je de goede en de foute volksgoeroes onderscheiden? Je kunt ze in ieder geval makkelijk de maat nemen omdat de goeden opvallen door drie kenmerken: belangeloosheid, analyseloosheid en speelsheid.
Zelf kantel ik al sinds mijn geboorte, waar ik op mijn kop moest worden gehouden om te kunnen ademen, dus geen fout woord over af en toe de boel flink kantelen. Waar veel goeroes het hebben over ‘mag het een beetje meer zijn’, zou ik toch aan de Hollandse kaasboer vragen ‘mag het een beetje minder’. Wat minder dominante mannetjes met ietsjes te veel eigenbelang zou best wat beter zijn voor onze wereld. Ja, die mannetjes, die wil ik graag laten kantelen.
Een quote om af te sluiten, een uit de vorige eeuw. Ik vraag me of Kieser nog gelukkig is met zo een quote.
‘Een goeroe die zijn toehoorders weet te betoveren, heeft het volste recht om hoge offers te eisen in de vorm van honoraria.’ (Kieser, conflict guru, 1997).
Kanteldenker 