Nederland krijgt een slechtnieuwsgesprek van formaat te verwerken. Wat me opvalt is dat de negatieve informatie in de voorlichtingscampagnes van het huidige kabinet de attitudeverandering van de Nederlandse burger meer stimuleert dan de positieve informatie. Het Kabinet weet namelijk heel goed dat negatieve informatie – we noemen dat verliesframing – bij boodschappen die moeten overtuigen beter werken. ‘Het zuur’ helpt bij verandering.
Mensen geloven in het goede
Mensen hebben van nature een aversie tegen verlies, nemen liever hun winst nu en stellen verlies uit. Omdat veel bezuinigingsmaatregelen van kabinet of gemeente pas na 2014 plaatsvinden maken veel mensen zich nog weinig zorgen. Psychologen kennen al veel langer het bestaan van de positivity bias. Mensen verwachten in overweldigende mate dat er goede dingen in hun leven plaats hebben in sterke tegenstelling tot neutrale of negatieve zaken. Dat verklaart het succes van feel good movies. Waar de meeste mensen een wereld construeren waar slechts positieve zaken plaatsvinden, zal negatieve informatie eerder opvallen en botsen met hun primaire verwachtingen en zal zorgen voor ontkenning en verwarring. Ook wel de shock doctrine genoemd. Negatieve informatie is vaak hoog informatief en complex – zie Al Gore’s film uit de titel van dit stuk. Daardoor krijgt het extra gewicht in het besluitvormingsproces in de debatten erover. Voor de spindoctors van het huidige kabinet is verliesframing de toegepaste methode om de harde bezuinigingen in te voeren.
Niet zolang geleden is verliesframing gebruikt het bij de berichtgeving van TNT-post naar hun postbodes en andere medewerkers, omdat er 11.000 banen moesten verdwijnen. Door de boze buitenwereld, de concurrentie van Select Mail en Sandd. Maar, stelt TNT, door gezamenlijk wat salaris en andere emolumenten in te leveren, kunnen de ontslagen wellicht met een paar duizend werknemers worden verminderd. Vergelijkbaar met wat het Nederlandse leger nu overkomt. Verliesframing dus. Hoe dan ook krijgt Nederland nu een slechtnieuwsgesprek van formaat te verwerken. En elke burger krijgt er last van. Met dat verschil dat de zwakkeren en zieken procentueel veel meer moeten inleveren dan de sterke schouders.
Negativiteitsvertekening
Indrukken die zijn gevormd door negatieve formuleringen of een negatieve context blijken dus veel sterker dan op basis van positieve termen. Dat is de reden dat dit huidige Kabinet zo hard en onmenselijk optreedt. Naar asielzoekers als Mauro. Want pas op. Als Mauro mag blijven dan stroomt Nederland vol met immigranten en gelukszoekers uit Angola. Deze negativiteitsvertekening is de basis van verliesframing. De succesvolle techniek. Het gedrag van de burger wordt dus beïnvloed door de manier waarop iets wordt neergezet. Een voorbeeld: Vergelijk het met het kopen bij de slager. Een consument koopt liever een bieflapje dat voor 75 procent mager is dan eentje dat 25 procent vet bevat. Zo kun je spelen met boodschappen zonder de waarheid geweld aan te doen. De inhoud van de boodschap blijft dezelfde. Wordt bijvoorbeeld gesproken over het aantal overlevenden van een ramp, dan wordt dat als minder bedreigend gezien dan het aantal sterfgevallen door verdrinking bij diezelfde ramp. Bij de PGB-bezuinigingen die momenteel plaatsvinden wordt gesteld dat er veel gefraudeerd wordt. Men focust op het slechte. Het boze. Je krijgt eerder medestanders en klagers mee. Ontevreden volk. Maar als je het omdraait zou je ook kunnen zeggen dat 99 procent niet fraudeert. Dat klinkt anders. Bewust wordt dat niet gedaan om de grote massa te laten denken dat de verandering goed is.
Het is niet netjes
Al Gore’s film ‘An inconvenient truth’ ondersteunt onbedoeld de verliesframingstrategie die waterschap De Brabantse Delta in 2005 koos voor zijn externe communicatie. Op hun site staat onder het subkopje ‘De rekening’ de volgende tekst: ‘Als inwoner van of ondernemer in West-Brabant heeft u belang bij het werk van waterschap Brabantse Delta. U betaalt jaarlijks mee aan de kosten die het waterschap maakt, via de waterschapsbelasting. Met dit geld werkt het waterschap aan het voorkomen van overstroming, vervuiling, verdroging en uitsterven in West-Brabant.
De regering doet hetzelfde. En dat is niet netjes. Want je gebruikt communicatietechniek om je zin door te drijven. De burger betaalt nu de rekening om te voorkomen dat Griekenland failliet gaat. Om te voorkomen dat de tolerantie in Nederland verdwijnt. Om te voorkomen dat zorg onbetaalbaar wordt. Om te voorkomen dat … En dat, juist dat stemt me erg triest.
Kanteldenker 
13 reacties op “The dutch crisis: An inconvenient truth”
Er worden in de media een aantal zaken door elkaar gehaald: (1) de correcte handhaving en uitvoering van de Wet door minister Leers, (2) de strategische keuze van de linkse politieke partijen om niet Leers maar het CDA als tegenstander te nomineren en (3) de achterban van het CDA, die zich hevig verzetten tegen de dientengevolge demonisering van het CDA.
Al met al wordt de discussie dus niet fair gespeeld: links hoort zich te verzetten tegen de Wet, vervolgens tegen Leers en pas in de laatste plaats jegens het CDA. De reactie van het CDA is logisch: de geschopte hond voelt zich verder in het nauw gedreven en gilt moord en brand.
Al met al wordt hier door alle partijen getracht – zoals zo vaak in de Nederlandse politiek – over de rug van ene Mauro – een asielzoeker, die destijds als minderjarige is opgevangen, verzorgd, opgeleid en nu volgens de huidige Wet bij meerderjarigheid dient te worden teruggestuurd naar het land van herkomst.
En weer gaat het in de politiek niet over de inhoud, maar over een individu. Vrouwe Justitia heeft niet voor niets aan blinddoek voor: de Wet is welliswaar generalistisch, maar hoort – sans prejudice – voor iedereen hetzelfde te zijn. Ook voor die ene asielzoeker met een naam en een gezicht.
—
De film “Wag the Dog” gaf overigens een prachtig beeld van hoe spindoctors opereren. Echt een aanrader. De achtergrond van de titel van de film is overigens grappig: de staart van een hond kwispelt, omdat de hond slimmer is dan de staart (anders zou de hond kwispelen). De hond is de politiek, de staart is de media. Het volk ziet in de staart de stemming van de hond en negeert verdere signalen van de hond.
Beste Edwin. In mijn verhaal is er eigenlijk geen links of rechts. Het valt me op dat dit huidige kabinet zich met verve bedient van verliesframing en de shockdoctrine.
Verder. Ik zie de inzet van ouders die zelf de publieke opinie zoeken, zoals bij Mauro (AMA) of mijn gehandicapte dochter (PGB), een manier om burgers en haar vertegenwoordigers het effect te laten zien van 1. Huidige wetgeving 2. Wetsvoorstellen die een verkeerd effect beogen. Daar is niets fout aan. Er wordt ook voor 3 miljard Euro gelobbyed in Den Haag door zorgverzekeraars en anderen. Door naar concrete gevallen te kijken ontdek je de rechtvaardigheid of uitvoerbaarheid van een wet of maatregel. Wetten zijn geen abstracties. Ze zijn ondergeschikt aan de samenleving en bedoeld om de samenleving te dienen volgens de waarden die een land heeft. Van ‘Gij zult niet stelen’ tot het vreemdelingenbeleid.
Diefstalframing
Gaat het beleid van het kabinet niet verder dan verliesframing? Het gaat om een nog verdere uitbreiding van het kapitalisme. Dat moet altijd over de rug van anderen. Een oudtante zei altijd: ‘ wie niet steelt of erft, moet werken tot hij sterft’. Dit kabinetsbeleid gaat over diefstal. Aan de bovenkant van de pyramide worden mensen nog steeds rijker. Om de diefstal te framen moeten mensen die al minder geld en macht hebben weggezet worden als de dieven. Ze moeten het doen met minder hulp en middelen, blij zijn dat ze nog iets krijgen en dat ze niet op de hoop van de criminele profiteurs gegooid worden. Ze moeten werken voor steeds minder loon en minder rechten, blij zijn dat ze in ieder geval werk hebben. En wie nog werk en een comfortabele positie heeft kijkt de andere kant op, je moet vooral niet in de linkse hoek geduwd kunnen worden, want dan zou je ook uitgerangeerd kunnen worden. We zitten met z’n allen op misdrijven te kijken.
Lieve kantelaar, we moeten de hele machtspyramide kantelen. Wie boven zit, en niet snel naar beneden komt loopt het gevaar plat geduwd te worden. dat is verliesframing voor de happy few aan de bovenkant.
Dank je wel voor deze site
liek
Mooie aanvulling op mijn stuk. Wel wat steviger verwoord dan ik opschreef, maar dicht bij de waarheid.
Heel mooi en duidelijk verwoord; je zit op de goede frequentie 😉 Het is een omgekeerde wereld geworden waar ik al jaren tegen ageerde.
Mooi verwoord. De politiek is er goed in om zijn eigen ‘feiten’ te creeren, danwel de feiten dusdanig te manipuleren dat het ze het beste uitkomt in het debat. Zelf noem ik dat men harder bezig is met beeldvorming dan dat men bezig is met het aandragen van constructieve oplossingen voor problemen; mensen met een uitkering zijn lui, mensen met een pgb zijn fraudeurs of profiteurs, kunstenaars zijn inproductieve navelstaarders, speciaal onderwijs heet ineens passend onderwijs omdat mensen bij het eerste geval het beeld van die ‘lieve mongool’ voor ogen hebben en bij de tweede het ‘nutteloze rugzakje zien van kinderen die onterecht een labeltje hebben gekregen’ etc etc etc
In mijn ogen is dit fout, het leidt tot visieloze debatten waarin de waan van de dag regeert……
Glasheldere uitleg. Zo werkt het inderdaad. Daarom ook dat blijven hameren op het feit dat mensen met een verblijfsindicatie hun PGB behouden en er zelfs 5% op vooruit gaan. Klinkt geweldig maar ze gaan voorbij aan die 90% die hun PGB dus gaan verliezen. En maar blijven roepen dat de mensen die het ECHT nodig hebben, heus hun PGB behouden. Met andere woorden… die resterende 90% heeft het niet echt nodig en eigenlijk nooit echt nodig gehad. Zo zeggen ze het niet letterlijk maar impliceren het voor de leek wel zo.
Goed stuk. Duidelijk en helder omschreven! Groeten Kelshar
Ook mij stemt deze techniek me wel heel erg somber. Somber over de beinvloedbaarheid van de gemiddelde Nederlandse burger maar bovenal somber over de “rechtse” bangmaakpolitiek.
Mijn hoop is dat Henk en Ingrid en alle andere gemiddelde Nederlanders de ogen ooit nog eens openen, zodat de bangmaakpolitiek gestopt kan worden.
Het zal wel een ijdele hoop zijn….
Fraai stuk over de geheimen van communicatietechniek!
Voor dit kabinet is het glas halfleeg. Blijf het glas halfvol houden in jouw kantelblog!
Ik probeer met dit verhaal te duiden hoe communicatie werkt. In dit geval verliesframing. Ik zet het bewust zwaar aan. Met vaak een knipoog of met wat relativeren. Het is ook voor mezelf een poging om te begrijpen hoe de politiek werkt. Om te onderzoeken. Verder blijf ik dezelfde ‘positivo’ die je kent hoor.
Zeer veel herkenningspunten! Helder verklaard.